دستورالعمل حق امتیاز انحصاری، مالکیت فکری و ثبت اختراعات

ماده 1)

·        مقدمه:

حق امتیاز انحصاری و مالکیت فکری شامل کلیه فعالیت های تحقیقاتی که به نوعی منجر به تولید محصول، پیشبرد یک روش و یا توسعه فرایندی تولیدی می گردد، می باشد. ثبت اختراع (Patent) اولین قدم در فرآیند تحقیقات جدید و نوآور می باشد. در صورتی که پیشبرد یک روش و یا توسعه فرایندی تولیدی منجر به کسب حقوق مادی از قبیل پروانه یا مجوز تولید و یا انعقاد قرارداد کسب درآمد حق امتیاز (Royalty) شود نیز حقوق مادی آن مشمول این دستورالعمل خواهد بود حتی اگر منجر به ثبت ابداع یا اختراع نزد مراجع قانونی نشود.

ماده 2)

·        تعریف حق امتیاز:

حق امتیاز، مبالغ کسب شده از اعطاء مجوز اختراع، سهام حاصل از مجوز یا سایر همکاری ها و کلیه درآمد حاصل از کسب مجوز اختراع، مجوز پروانه تولید و یا هرگونه بهره برداری تجاری از نتایج حاصل از تحقیقات را شامل می شود.

• تعریف اختراع: هر پدیده، فرآیند و موضوعی که شامل 3 خصوصیت ذیل باشد، تحت عنوان اختراع (Patent) ثبت می گردد:

1-    جدید باشد.

2-    نوآور باشد.

3-    قابلیت صنعتی و تجاری شدن داشته باشد.

ماده 3)

·        هدف:

هدف دانشگاه علوم پزشکی تهران از تدوین این دستورالعمل برقراری ساختاری حمایتی برای فعالیت های علمی و بهره برداری انتفاعی از آن توسط دانشگاه و محققین در راستای ارتقاء سطح آموزش و پژوهش در کلیه سطوح و گسترش علم از طریق پژوهش های پایه و کاربردی می باشد. در مواردی که نتیجه یک فعالیت تحقیقاتی علمی قابل ارائه به صورت ابداع و اختراع که مستقیماً به جامعه سود می رساند باشد، هدف دانشگاه فراهم نمودن شرایط و بسترسازی برای دسترسی جامعه در کوتاه ترین زمان ممکن به این اختراعات است. این سیاست در جهت افزایش روح تحقیق، تقویت فعالیت های خلاقانه و افزایش مقاصد آموزشی و تحقیقاتی دانشگاه و بهبود اقتصاد کشور تدوین می گردد. اهداف اختصاصی این دستورالعمل عبارتند از:

1-    توسعه پژوهش های کاربردی در راستای گسترش ارتباط محققین دانشگاه با صنایع و دستگاه های اجرایی.

2-    اشاعه تفکر قابلیت ثبت اختراع توسط متخصصین و محققین دانشگاه.

3-    حمایت از تحقیقات و یا سایر فعالیت های علمی که منجر به ثبت ابداع یا اختراع می گردد.

4-    تعیین اصولی برای تقسیم هزینه ها و سهم محقق و دانشگاه طی زمانی که ابداع یا اختراع منجر به حصول حق امتیاز می گردد.

5-    تقویت اتحاد و یکپارچگی و آزادی عملی در اقتصادی کردن مالکیت فکری برای حمایت از دانشگاه و جامعه دانشگاهی.

6-     تعیین یک چهارچوب مشخص در توسعه روابط اقتصادی دوجانبه وحمایت و ایجاد انگیزه در جهت ابداعات و افزایش سوددهی فعالیت های علمی.

7-    مدیریت نوآوری و ایجاد ساختار سازماندهی شده برای ثبت اختراعات.

8-    ایجاد یک مرکز اختصاصی برای هماهنگی های لازم به منظور ارتباطات بین المللی برای ثبت اختراعات.

9-    افزایش فرصت های شغلی برای جامعه دانشگاهی، و نیز افزایش امکان سرمایه گذاری در بخش تحقیقات علمی- کاربردی .

• مراحل کسب حق امتیاز و ثبت اختراعات و ابداعات:

نتایج تحقیقاتی که امکان بهره برداری تجاری و یا کسب مجوز و پروانه تولید و یا امکان ثبت ابداع و اختراع در مورد آنها وجود دارد بایستی بصورت کتبی به معاونت پژوهیش دانشگاه گزارش شود. معاونت پژوهشی ارزیابی لازم را انجام می دهد. پس از ارزیابی، دانشگاه به تنهایی یا با کمک یک سازمان دیگر، اقدام به درخواست برای ثبت ابداع و اختراع و تعیین درصد می نماید. در صورتی که دانشگاه تمایلی برای مشارکت در ثبت حق امتیاز یا کسب مجوز اختراع نداشته باشد محقق می تواند کارها را به نحو دلخواه برنامه ریزی و پی گیری نماید.

ماده 5)

·        تشکیلات:

ارزیابی طرح های ارجاعی توسط کارشناسان و افراد صاحب نظر در دفتر ثبت اختراع وابداع که در معاونت پژوهشی تشکیل می گردد صورت می گیرد. تصمیم گیری نهایی به عهده شورای فناوری دانشگاه می باشد.

ماده 6)

وظایف دفتر ثبت اختراع و ابداع و شورای فناوری دانشگاه عبارتند از:

1-    سیاست گذاری و برنامه ریزی توسعه ای در زمینه حق امتیاز.

2-    بررسی قابل ثبت بودن اختراع یا ابداع.

3-    مذاکره جهت کسب مجوز انحصاری.

4-    نظارت بر توزیع درآمد حاصل از حق امتیاز بین محققین.

5-    مشاوره در خصوص تهیه طرح کسب و کار برای طرح هایی که قابلیت تجاری شدن دارند.

6-     تکمیل مدارک لازم برای ثبت حق امتیاز.

7-    ثبت اختراعات و ابداعات در مراکز بین المللی ثبت اختراعات.

اصول کلی

1-    هر گونه محصول و یا فرایندی که طی فعالیت علمی فردی در دانشگاه یا با استفاده از امکانات فیزیکی و دستگاهی و یا با کمک بودجه دانشگاه به انجام رسد، دانشگاه در نتایج مادی و معنوی حاصل از آن دارای حق خواهد بود.

2-    چنانچه فعالیت علمی خاصی با حمایت سرمایه گذار خارج از دانشگاه منجر به محصول تجاری و یا اختراع شود، سرمایه گذار نیز در حقوق مالکیت فکری مربوطه سهیم است.

3-    هرگونه قرارداد و موافقت نامه در جهت کسب پروانه و بهره برداری از اختراع بایستی با نظارت معاونت پژوهشی و فرد مسئول این امر صورت پذیرد و اطلاعات مربوط به آن برای دانشگاه ارسال گردد.

4-    استفاده از نام و آرم دانشگاه منوط به کسب اجازه از معاونت پژوهشی دانشگاه خواهد بود.

5-    در صورت تصمیم گیری برای ثبت اختراعات، محققین مجاز به چاپ و ارائه اطلاعات علمی چه به صورت شفاهی و کتبی نخواهند بود.

تخصیص درآمد حاصل از حق امتیاز:

در آمد سالیانه حاصل از حق امتیاز به شرح ذیل تخصیص می یابد:          

1-    در صورت تخصیص اعتبار و استفاده از امکانات دانشگاه: حداکثر سهم دانشگاه تا سقف 5% خواهد بود                                               

2-    در صورت تخصیص اعتبار خارج از دانشگاه : حداکثر سهم دانشگاه تا سقف 2% خواهد بود

٭تعیین میزان سهم اشتراک دانشگاه د رکمیته فناوری مشخص می شود.

ماده 9)

مالکیت اسمی اختراع:

دانشگاه علوم پزشکی تهران در راستای حفظ حقوق مالکیت اسمی اختراع و ایجاد انگیزه برای محققین در جهت تجاری نمودن ابداعاتشان، سیاست زیر را در مورد حق مالکیت اسمی اختراع اتخاذ می نماید:

محقق صاحب اصلی اختراع است مگر در موارد زیر:

1-    سازمان تأمین کننده بودجه در قرارداد تأمین اعتبار طرح شرط داشتن حق مالکیت اسمی اختراع را لحاظ نموده باشد.

2-    دانشگاه و محقق طی یک توافق نامه کتبی حق مالکیت اسمی اختراع را تقسیم کرده باشند.

ماده 10)

سایر موارد:

1-    اگر دانشگاه مسئولیت پی گیری ثبت اختراع و ابداع را بر عهده بگیرد بایستی تلاش های مساعد رادر جهت ارزیابی توان تجاری نمودن و بهره برداری های دیگر از اختراع را مبذول نماید و با تصویب کمیته فناوری نسبت به تأمین 80 درصد بودجه لازم برای هزینه های مربوط به ثبت اختراع، کسب پروانه و تجاری کردن اختراع اقدام نماید. دانشگاه تسهیلات لازم را برای تجاری سازی اختراع فراهم خواهد نمود.

2-    چنانچه دانشگاه در مدت حداکثر یکسال پس از دریافت کتبی درخواست در خصوص ثبت اختراع، ابداع و تجاری نمودن آن اقدام ننماید محقق می تواند مستقلاً جهت کسب حق امتیاز و ثبت اختراع خود اقدام نماید.

3-    در صورت بروز اختلاف نظر بین محقق و دانشگاه، مسأله بایستی به کمیته تصمیم گیری شامل:1- فردی از طرف محقق، مورد پذیرش دانشگاه. 2- فردی از طرف دانشگاه، مورد پذیرش محقق، 3- یک نفر مرضی الطرفین ارجاع داده شود. در صورتی که کمیته حداکثر طی یک سال به تصمیم قطعی نرسد، محقق می تواند مراتب را از مراجع قانونی پی گیری نماید.

4-    در این خط مشی دانشگاه حق افراد مرتبط با دانشگاه را برای تحقیق آزادانه و انتشار آزادانه نتایج آن محدود نمی کند. ولی اعضای هیأت علمی دانشگاه موظف هستند قبل از انتشار نتایج تحقیقاتی که فکر می کنند قابلیت ثبت و امکان بهره برداری تجاری بعدی آنها وجود دارد موضوع را در کمیته فناوری مطرح و در خصوص نحوه انتشار نتایج تحقیقات تصمیم گیری بعمل آید. در صورتی که طبق تصمیم کمیته برای ثبت اختراع و یا پی گیری بهره برداری تجاری اقدام گردد. حداکثر برای مدت 18 ماه بایستی از انتشار عمومی مطالب پس از انجام درخواست ثبت اختراع (Patent Application) خودداری گردد.

5-    در صورتی که محقق بدون اجازه کتبی از دفتر ثبت و اختراعات، اقدام به انتشار یا ارائه مطلب علمی مورد ثبت اختراع نماید، کلیه ضرر و زیان های مادی و معنوی احتمالی تحمیل شده به دانشگاه را باید جبران نماید.

تبصره:  در صورتی که فراغت از تحصیل دانشجو و یا ارتقاء محقق منوط به انتشار مقاله ای باشد که توسط این کمیته منع شده است، با اعلام نظر کمیته امتیازات مربوطه تعیین و اعلام می گردد.

ماده 11)

این دستورالعمل روند کار کلیه مراکز و سازمان های مرتبط با اختراع حاصل از تحقیقات و سایر فعالیت های فکری تحت نظارت بخش های مختلف دانشگاه را شامل می شود و از تاریخ 1395/01/10 در کلیه واحدهای آموزشی و پژوهشی دانشگاه لازم الاجرا خواهد بود و کلیه پرسنل دانشگاه و نیز افرادی که در مراحلی از کار تحقیقاتی خود از منابع یا تسهیلات دانشگاه استفاده کرده اند را شامل می شود. چنانچه فردی طبق موارد فوق شامل حال این دستورالعمل  باشد و طرف قرارداد با محل دیگری نیز باشد که مانع واگذاری کلیه حقوق به دانشگاه شود. وظیفه دارد که قبل از امضاء هر نوع تعهد یا قرارداد، موضوع را به اطلاع معاونت پژوهشی و دفتر ثبت اختراعات و ابداعات برساند تا با توافق دانشگاه و موسسه ذیربط، حقوق طرفین لحاظ گردد.